تاریخچه بهره‌وری در ایران

تاریخچه بهره‌وری در ایران

۱. دوره پیش از صنعتی شدن (قبل از ۱۳۰۰ خورشیدی)

  • اقتصاد ایران عمدتاً مبتنی بر کشاورزی و دامداری بود.
  • بهره‌وری به شکل سنتی و بدون برنامه‌ریزی علمی انجام می‌شد.
  • نبود فناوری پیشرفته و مدیریت سیستماتیک باعث پایین بودن سطح بهره‌وری بود.

۲. دوره صنعتی شدن اولیه (۱۳۰۰–۱۳۵۷)

  • با شروع مدرنیزاسیون در دوران پهلوی، صنایع جدیدی مانند نفت، فولاد و نساجی ایجاد شد.
  • اولین تلاش‌ها برای بهبود بهره‌وری با استخدام کارشناسان خارجی و واردات ماشین‌آلات آغاز شد.
  • در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰، مفاهیم مدیریت علمی و بهره‌وری تا حدی در صنایع بزرگ مورد توجه قرار گرفت.

۳. دوره پس از انقلاب (۱۳۵۷–۱۳۶۸)

  • به دلیل جنگ تحمیلی و تحریم‌ها، تمرکز بر خودکفایی و تولید داخلی بود، نه بهره‌وری.
  • بسیاری از صنایع با مشکل کمبود مواد اولیه و فرسودگی تجهیزات مواجه شدند.
  • کاهش سرمایه‌گذاری در فناوری و مدیریت، بهره‌وری را تحت تأثیر منفی قرار داد.

۴. دوره بازسازی و توسعه (۱۳۶۸–۱۳۸۴)

  • پس از جنگ، برنامه‌های توسعه اقتصادی آغاز شد.
  • تأسیس “مرکز بهره‌وری ایران” در سال ۱۳۷۱ برای ترویج فرهنگ بهره‌وری.
  • توجه نسبی به بهبود فرآیندها و استفاده از فناوری‌های جدید در صنایع.

۵. دوره مدرن (۱۳۸۴ تاکنون)

  • گسترش مفاهیم “مدیریت بهره‌وری” و “اقتصاد دانش‌بنیان”.
  • ایجاد “ستاد بهره‌وری ملی” در سال ۱۳۹۴ برای سیاست‌گذاری در این حوزه.
  • چالش‌های اصلی: تحریم‌ها، فراروی از اقتصاد نفتی، نیاز به نوآوری و دیجیتالی شدن.

چالش‌های بهره‌وری در ایران

  • وابستگی به درآمدهای نفتی
  • مدیریت سنتی در برخی سازمان‌ها
  • ضعف در تحقیق و توسعه (R&D)
  • تحریم‌ها و محدودیت دسترسی به فناوری‌های روز

اقدامات اخیر برای بهبود بهره‌وری

  • توسعه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی صنایع
  • تأکید بر اقتصاد مقاومتی و کاهش اتکا به نفت
  • آموزش نیروی انسانی و ترویج استانداردهای بین‌المللی

نظر دهید